Kościół Parafialny pod wezwaniem św. Krzyża i św. Wawrzyńca.

 

Księgi kościelne przechowywane są  w Głównym Archiwum  w Berlinie ( Dahlen ), Archivstrasse 12-14. W Archiwum  są również  księgi z aktami urodzeń, ślubów i zgonów. Dla wszystkich trzech rodzajów ksiąg  jako początek jest rok 1733. Prawdopodobnie jest to  data po pożarze  na plebanii , gdzie dokumenty były przechowywane.  Kończą się na roku 1898,  księga ślubów kończy się dopiero na roku 1944. Taką odpowiedź otrzymał  urzędnik stanu  cywilnego, Valentin Behrendt,  z Głównego Archiwum  w Berlinie.  W Urzędzie Stanu Cywilnego I w Berlinie  Zachodnim  można uzyskać dane  narodzin,  ślubów  i zmarłych  z Krekol i  w razie potrzeby  można z danych  skorzystać (informacja pochodzi z "KRONIKI GMINY KREKOLE    opracowanej  wspólnie  przez: Josefa  Hoppe II,  z przyjacielską pomocą  Anny Kathariny Preuschoff,   siostry  Proboszcza Clemensa Preuschoffa , a także ówczesnego  kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Krekolu , przedstawiciela Rady Kościoła i Rolników Valentina  Behrendta". 

 

Przywilejem lokacyjnym osady w 1336r nadano kościołowi 4 włóki ziemi. Lokacji Krekola  dokonał  06.10.1336r wójt warmiński Henryk Luter, który udotował również kościół. Tę lokację zatwierdził 09.11.1346r biskup Herman z Pragi.

Budowę kościoła gotyckiego rozpoczęto w połowie XIV wieku. Zbudowany zapewne w drugiej połowie XIVw.

Wiek XIV- pierwszy kościół drewniany pod wezwaniem św. Krzyża i św. Wawrzyńca (kościół gotycki), zniszczony pożarem w 1414r kilkakrotnie był odbudowywany.

Jego konsekracja przez biskupa Franciszka Kuschmalz  (1424-1457) ku czci Św. Krzyża i Św. Wawrzyńca odbyła się w latach 1424-1425.

Nowy dach założono w roku 1713. Wymalowano kościół w roku 1719. Częściowo odnowiono go w latach 1723-1725. Kościół gotycki. Murowany z cegły o układzie wendyjskim. Salowy. W stropie nawy malowane kasetony i dwa olejne obrazy ze scenami z życia św. Wawrzyńca - 1 ćwierć XIXw.  Chorągiewka na sygnaturce z datą 1723.

Wieża dobudowana zapewne w XVII w. i odnowiona staraniem bpa Teodora Potockiego (1711-1724) w 1725r (data na chorągiewce z herbem Pilawa Potockich).

Przybudówki: zakrystii od północy, kruchty od południa i wieży od zachodu, przy której mieści się kaplica chrzcielna. Narożniki opięte są szkarpami, które w zwieńczeniach przechodzą w sterczyny.

Dobrze zachował się szczyt wschodni, który pochodzi ze schyłku w. XIV lub początku następnego, gdyż do typowego układu schodkowego z pionowymi podziałami naprzemian blendostrołukowych i kątowo ustawionych lizeno - sterczyn, dodaje poziome fryzy opaskowe oraz ażurowe szczyciki. Również nad kruchtą występuje szczycik blendowo-terczynowy.

Poniżej szczytu na ścianie wschodniej  dawne okno wyblendowane w uskokowym obramieniu mieści barokowy krucyfiks. Wieża mimo późnej daty powstania ma jeszcze całkowicie gotycki charakter przez pozostawienie jej w surowej cegle i otynkowanie blend. Podzielona jest fryzami opaskowymi na trzy kondygnacje, z dwiema górnymi ożywionymi po każdej stronie potrójnymi blendami o łukach odcinkowych.

W zwieńczeniu od wschodu i zachodu szczyty mają jeszcze ostrołukowe blendy, gdy u spływów znajdują się postumenty z obeliskami o całkowicie barokowej formie. Dawniej wieżę wieńczyła chorągiewka z herbem Pilawa biskupa Teodora Potockiego i datą 1725.

Wnętrze nakrywa pozorne sklepienie kolebkowe, na którym rozpięte są na płótnie malowane obrazy ze scenami z życia św. Wawrzyńca (z roku 1719?).

W kruchcie i pod wieżą znajdują się sklepienia krzyżowe. Wejście do nawy (z kruchty i spod wieży) mają wykrój ostrołukowy i częściowo uskokowe obramienia; ostrołukowe były też pierwotnie okna, ale w późniejszym okresie powiększono i  nadano im wykrój odcinkowy.

Ambona późnobarokowa z r. 1728 z rzeźbami czterech Ewangelistów i Św. Wawrzyńca. Spośród rzeźb z 1. połowy w. XVIII wymienić można 2 lichtarze procesyjne z figurkami klęczących aniołków, 2 krucyfiksy, figurę Chrystusa Zmartwychwstałego. Z wyrobów metalowych  na uwagę zasługują: monstrancja rokokowa z 2. połowy w. XVIII i lampa wieczna regencyjna z około r. 1720-1730.

Kościół otacza neogotycki mur z czterema kapliczkami w narożach, w których znajdują się: krucyfiks i rzeźby dwóch świętych niewiast późnobarokowe.

Wnętrze kościoła wyposażono w latach 1720-1730. Na ścianie południowej zegar słoneczny. Łuki odcinkowe okien w nawie sprzed 1582r. W wewnętrznych ościeżach okien polichromia z pierwszej połowy XVIII w. ze scenami z życia Matki Boskiej, Pana Jezusa i świętych. Polichromowane obramienia okien, niestety fatalnie przemalowane w nowszych czasach. We wnęce na zewn. ściany wsch. krucyfiks o cechach późnobarokowych.

OŁTARZ GŁÓWNY barokowy z 1 ćw. XVIII w. W nastawie figury 4 Ewangelistów i obraz Ukrzyżowania z Marią Magdaleną. W nasadce figury św. Barbary i Katarzyny i obraz męczeństwa św. Wawrzyńca. W zwieńczeniu figury św. Michała i 2 aniołów.

OŁTARZE BOCZNE barokowe: lewy zapewne fundacji bpa T. Potockiego (inwokacja na belkowaniu) - sprzed 1724r . W nastawie obraz męczeństwa św. Szczepana, w nasadce obraz Nawiedzenia  i figury 4 aniołów; prawy ufundowany zapewne przez bpa K. Szembeka - sprzed 1740r . W nastawie obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w nasadce obraz śmierci św. Józefa i figury 2 niewiast.

Balustrada chóru muzycznego wybrzuszona ku nawie, wsparta na 6 kolumnach i prospekt organowy - z 1poł. XVIII w.

Chrzcielnice:

  1. granitowa,
  2. barokowa z figurą Chrystusa na pokrywie, w ogrodzeniu z w. XVII lub XVIII.

Cztery lichtarze procesyjne barokowe. Dwa lichtarze procesyjne z figurami aniołów z 1 poł. XVIII w.

OBRAZY

  1. Zwiastowanie - 1 poł. XVIII w.,
  2. Św. Mateusz - XVIII lub XIX w.,
  3. Chrystus Ecce Homo malowany w r. 1848 przez I. Kubnera.

Nad wejściem z kruchty wieżowej do nawy rzeźbiona tablica herbowa.Na początku wieku XX zbudowano w Samolubiu kaplicę pod wezwaniem Św. Wojciecha. Kapłani z Krekol odprawiali tam Mszę św. w każdą I środę miesiąca i w większe święta.